Nhóm nghiên cứu phát hiện chất quinonoid là thành phần quý hiếm trong vỏ gai của loài nhím biển, có khả năng chống oxy hóa nên phát triển phương pháp chiết xuất ứng dụng vào thực tế.
Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu và Ứng dụng công nghệ Nha Trang (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) phối hợp với Viện Hoá sinh Hữu cơ Thái Bình Dương G.B. Elyakov, phân viện Viễn Đông (Viện Hàn lâm Khoa học Nga) đã phát triển thành công quy trình chiết xuất hỗn hợp chất chống oxy hóa từ nhìm biển (cầu gai). Quy trình đã được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng độc quyền Giải pháp hữu ích (GPHI).
Nhím biển thuộc ngành động vật da gai Echinodermata, lớp cầu gai Echinoidea. Chúng có mặt hầu hết ở các vùng biển trên thế giới với ước tính khoảng 600 loài. Tại Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp, Mỹ một số loài đã được nuôi làm thực phẩm.
Tại Việt Nam, nhím biển có khoảng 60 loài, phân bố tại vùng nước ấm ở Quảng Ngãi đến Bình Thuận. Người dân thường sử dụng trứng của sinh vật này làm thực phẩm bổ dưỡng còn phần vỏ và gai chiếm từ 40 – 70 % khối lượng của nhím biển bị loại bỏ.
Nghiên cứu cho thấy, trong vỏ và gai của nhím biển có các chất có hoạt tính sinh học độc đáo và có chứa chất màu quinonoid nên đã tìm cách chiết xuất. Chất màu này gồm echinochrom А (Ech A), spinochrom (Sp E, Sp D, Sp A, Sp С) và binaptoquinon BiNQ-1, BiNQ-2, có khả năng thể hiện rõ các tính chất chống oxy hóa, có khả năng vô hiệu hóa tác dụng của các tác nhân khơi mào quá trình oxy hóa phi – enzym của các lipit màng tế bào. Cụ thể là các cation sắt tích tụ trong mô đã bị tổn thương do đột quỵ, khác với các chất chống oxy hóa nội sinh như vitamin E và ubiquinon.
Nhóm nghiên cứu đã dùng axit phá tan những khối cầu đá vôi ở vỏ gai. Sau đó, lấy chất màu quinonoid hòa tan trong cồn, kết hợp để chiết chất chống oxy hóa. Chất màu tự nhiên này có triển vọng sử dụng làm chất phụ gia thực phẩm và dược phẩm hoạt tính cao hay sản xuất các chế phẩm chữa nhiều bệnh. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu mở ra khả năng tìm kiếm các nguồn chất mới tự nhiên của nhím biển tại ven biển của Việt Nam, đặc biệt vùng biển Khánh Hòa.
Theo TS Võ Mai Như Hiếu, Viện Nghiên cứu và Ứng dụng công nghệ Nha Trang, cho biết tất cả khuyết tật xuất hiện trong cơ thể con người như các quá trình lão hóa cơ thể, đục nhãn tinh thể, huyết khối, nhồi máu cơ tim và các bệnh khác đều có liên quan tới sự hiện diện của các dạng oxy hoạt động (ROS, reactive oxygen species).Vì vậy, hệ thống sinh học bảo vệ tốt bằng chất chống oxy hóa sẽ cho cơ thể khỏe mạnh.
“Chất oxy hóa ở nhím biển rất cao so với chất oxy hóa thương mại hiện nay. Tuy nhiên, để đưa vào sản phẩm thực tế, thương mại hóa cần đánh giá, kiểm tra chất lượng theo quy định. Ví dụ như sản phẩm về mỹ phẩm thì phải theo tiêu chuẩn Bộ Y tế”, TS Hiếu cho hay.
Như Hiếu – Bùi Toàn (vnexpress.net ngày 30/3/2023)